Voedingswaardes van (wild) fruit en groenten
03-01-2023
Traditioneel fruit (ook bekend als commercieel fruit) wordt vaak aan dieren in dierentuinen gevoerd. Echter wordt het voeren van commercieel fruit aan herbivoren, omnivoren en vooral primaten afgeraden in wetenschappelijke dierentuinliteratuur. Dit komt doordat dit fruit wordt gekweekt naar wens van de mens, wat zowel verwijst naar het fysieke uiterlijk als naar de voedingswaarden. Commercieel fruit heeft vaak veel vruchtvlees, weinig zaden en een zoete smaak. Deze smaak komt door het lage vezelgehalte en de hoge suikerconcentraties, wat ook de reden is waarom we ze graag eten. In het wild daarentegen, eten herbivore dieren juist de reproductieve delen van planten die aanwezig zijn in hun natuurlijke habitat, ook wel 'wilde vruchten' genoemd. Hun uiterlijk en voedingswaarden verschillen sterk van commercieel fruit. Zo bevatten ze veel minder suiker en meer vezels.
Om deze reden bevat het natuurlijke dieet van veel dieren uit een grotere hoeveelheid vezels dan die in commercieel fruit zitten. Daarnaast maakt de combinatie van een hoog suikergehalte en een laag vezelgehalte in commercieel fruit ze zeer energierijk in vergelijking met wilde vruchten. Dit verhoogt het risico op obesitas, vooral omdat veel dieren in gevangenschap niet hetzelfde activiteitsniveau kunnen vertonen als in de natuur. Hierom wordt het gedacht dat sommige groenten beter passen bij de voedingsbehoeften dan commercieel fruit. Sommige groenten zijn net zo rijk aan vitamines als commercieel fruit, terwijl ze een lager suikergehalte en een hoger vezelgehalte hebben. Als we de voedingssamenstelling van wild fruit beter willen nabootsen, moeten we daarom commercieel fruit (gedeeltelijk) vervangen door groenten.
Ter ondersteuning hiervan hebben we een overzicht gemaakt van de voedingssamenstellingen van verschillende groenten en fruit om ze te kunnen vergelijken. Met deze gegevens is het mogelijk om de diëten beter te beoordelen en te evalueren voordat ze gevoerd worden. Daarnaast moet het stimuleren om kritisch na te denken over de acceptatie van sommige ingrediënten en deze eventueel te verwijderen, toe te voegen of te vervangen. De meeste macronutriënten worden getoond, evenals de mineralen ijzer, fosfor en calcium. Dit is omdat sommige dieren gevoelig zijn voor een ijzer overdosis en/of een onjuiste calcium/fosforverhouding. Houd er rekening mee dat zowel het suikergehalte als het zetmeelgehalte zijn gegroepeerd onder 'beschikbare koolhydraten', aangezien de beschikbare literatuur ons niet toeliet om deze groepen goed op te splitsen.
Zoals te zien is in de grafieken, bootsen groenten over het algemeen beter de voedingswaarden (op basis van droge stof) van wild fruit na in vergelijking met commercieel fruit. Hoewel ze niet perfect lijken op wilde vruchten, zijn ze wel een beter alternatief. Daarentegen moet het niet worden vergeten dat er ook verschillen zijn tussen groente soorten (lees hier meer). Over het algemeen zijn de vezelgehaltes van zowel commercieel fruit als groenten relatief laag in vergelijking met wild fruit, maar dit kan in het dieet worden aangevuld met andere vezelbronnen (blad of ruwvoer). Aan de andere kant is de beschikbare koolhydraatfractie meestal hoger in commercieel fruit, wat (gedeeltelijk) het gevolg is van hogere suikergehaltes. De tabel laat ook zien dat groenten over het algemeen een betere calcium/fosfor-verhouding hebben in vergelijking met commercieel fruit. Ten slotte moet worden opgemerkt dat groenten hogere ijzergehalten bevatten. Daarom moet dit voor ijzergevoelige soorten worden aangepast aan de onderhoudsniveaus van het dier om ijzer gerelateerde ziekten te voorkomen. Ook fruit met een hoog vitamine C-gehalte moet worden vermeden bij ijzerrijke groenten, omdat dit de opname bevordert en de gezondheidsrisico's verhoogt.
Tot slot moet worden vermeld dat de veranderingen in de voeding voornamelijk op theorie zijn gebaseerd. In de praktijk tolereren dieren niet altijd onmiddellijk veranderingen in het dieet van fruit naar groenten. Met betrekking tot de gebruikte gegevens kan worden vastgesteld dat er weinig (bruikbare en betrouwbare) gegevens beschikbaar waren over de voedingswaarden van wilde vruchten. Dit was voornamelijk te wijten aan de verschillen tussen methoden van proximale analyse tussen onderzoeken, wat resulteerde in onbetrouwbare vergelijkingen. Om deze reden hebben we besloten om alleen de voedingswaarden te gebruiken voor sommige wilde vruchten die worden genoemd in Souci et al. (2008). In de natuur kunnen andere wilde vruchten worden geconsumeerd met andere voedingswaarden.
Bron: Souci, S. W., Fachmann, W. & Kraut, H. (2008). Food Composition and Nutrition Tables, 7th revised and completed edition. MedPharm.
Ga terug
